Khi ông còn trong nước sau năm 75 thì hải ngoại có vài bài viết nói rằng Nhà văn Nhật Tiến “đeo băng đỏ, dẫn công an đi bắt những người cầm bút miền Nam”; sự thật của vấn đề này là thế nào, thưa ông?
Nhật Tiến là một nhà văn có tên tuổi trong làng văn hải ngoại. Ông cầm bút từ lúc còn là một học sinh trung học ở Hà Nội, tiếp tục viết khi vào Nam sau 1954, và vẫn in tác phẩm khi ra hải ngoại. Ông viết nhiều thể loại, truyện dài, truyện ngắn, kịch, viết cho tuổi thơ và đã xuất bản trên 20 tác phẩm, trong đó nổi tiếng nhất là Những Người Áo Trắng, Thềm Hoang, Người Kéo Màn, Chim Hót Trong Lồng, Giấc Ngủ Chập Chờn… Một số truyện ngắn của ông cũng đã được dịch ra Anh hay Pháp ngữ. Ở vào tuổi ngoài 70, ông vẫn tiếp tục nghiệp chữ nghĩa và lại vừa hoàn tất hai cuốn Hành Trình Chữ Nghĩa và Nhà Giáo Một Thời Nhếch Nhác Dưới Mái Nhà Trường Xã Hội Chủ Nghĩa. Nhân dịp này, ông dành cho Người Việt cuộc trò chuyện văn học sau đây.
-Người Việt: Nhìn lại những bến bờ chữ nghĩa trên nửa thế kỷ cầm bút, ông cảm nhận như thế nào ?
– Nhật Tiến : Cũng chẳng khác chi “vạn nẻo đời thường” , những “bến bờ chữ nghĩa” trong tâm khảm của tôi cũng ghi nhiều dấu ấn lắm lúc chẳng hay ho gì: vui ít, buồn nhiều, ngọt ngào cũng có, nhưng cay đắng thì luôn ngự trị trong đầu. Rồi tham vọng thì lớn, mà thực hiện thì chẳng được bao nhiêu. Ấy vậy mà sau một chặng đường dài dễ có đến 60 năm, tôi lại cũng vẫn không muốn thoát ra để rồi vẫn cứ còn bị vướng mắc bởi những dằn vặt của chữ nghĩa
-Người Việt: Từ lúc còn là học trò, ông đã có bài đăng trên báo chí ở Hà Nội, bước đầu viết văn của ông ra sao ?
– Nhật Tiến : Từ hồi còn học lớp Nhất ở trường Hàng Vôi Hà Nội, tôi đã có lòng yêu mến văn chương chữ nghĩa. Có thể nói, ngay từ hồi đó tôi đã đọc rất nhiều đặc biệt là những tác phẩm của các nhà văn tiền chiến như Lê văn Trương, Khái Hưng, Nhất Linh, Trần Tiêu, Nguyên Hồng, Nam Cao, Trương Tửu..v.v… Có lẽ rồi từ đó đã khiến cho tôi nẩy ra cái ý thích viết văn và bắt đầu sinh hoạt trong các bút nhóm học trò. Một thời gian sau thì tôi có truyện ngắn đầu tiên được in năm 1952 trên tờ Giang Sơn của Bác sĩ Hoàng Cơ Bình xuất bản ở Hà Nội.
-Người Việt: Những bạn văn cùng thửa thiếu thời của ông, còn bao nhiêu người tiếp tục cầm bút?
– Nhật Tiến: Sau 1954, bọn học sinh chúng tôi nhiều người cũng di cư vào Nam và phải nói rằng chính ở miền Nam sau này mới là nơi khiến cho những tinh hoa văn nghệ tiềm ẩn từ thuở còn cắp sách ở trong họ được đơm hoa kết trái. Tôi có thể kể : Thế Phong, Huy Sơn, Nguyễn Đình Toàn, Dương Vy Long, Song Hồ, Vũ Mai Anh, Hùng Phong Nguyễn đức Cầu…
-Người Việt: Riêng cuốn Giấc Ngủ Chập Chờn, ông cho thấy thân phận bèo bọt của người dân trong chiến tranh, trong khi chế độ Hà Nội lên án cuốn này là “cực kỳ phản động”; xin nghe ý kiến của ông?
– Nhật Tiến : Cuốn này tôi viết về đời sống của dân chúng tại một vùng xôi đậu, tức là một vùng không do Quốc Gia hay Việt Cộng kiểm soát hoàn toàn. Vì thế, nhiều hoạt cảnh ở phía sau cuộc chiến được phơi bầy mà qua đó nêu lên được đời sống khắc nghiệt và thân phận đớn đau của dân chúng miền quê ở những vùng đang chìm trong khói lửa. Và đây là lý do đã khiến cho cuốn Giấc Ngủ Chập Chờn bị phê phán rất nặng sau khi CS tiến chiếm Sài Gòn.
– Người Việt: Khi ông còn trong nước sau năm 75 thì hải ngoại có vài bài viết nói rằng Nhà văn Nhật Tiến “đeo băng đỏ, dẫn công an đi bắt những người cầm bút miền Nam”; sự thật của vấn đề này là thế nào, thưa ông?
– Nhật Tiến: Đây là một sự bịa đặt trắng trợn của một ngòi bút tự nhận mình là nhà văn, mang bút hiệu Nguyễn Thiếu Nhẫn và tôi rất lấy làm tiếc là nó lại được đăng trên một tờ báo của một nhà thơ rất có uy tín và vốn cũng là chỗ tôi được hân hạnh quen biết cả hai vợ chồng. Đó là tờ Saigon Times xuất bản ở Los Angeles của nhà thơ Thái Tú Hạp. Vào thời điểm 1995 khi chuyện bịa đặt ấy xẩy ra, nhiều văn nghệ sĩ còn đang nằm trong tù, tôi làm sao mà cãi được? Nhưng đến nay, 2012 tức hơn 20 năm qua rồi, các nhà văn, nhà thơ đi tù đã được thả hết và nhiều người đã ra sinh sống ở hải ngoại. Từ bấy đến nay có ai lên tiếng tố cáo là tôi “ đeo băng đỏ, dẫn công an nhân dân đi bắt văn nghệ sĩ ” đâu! Ngoài ra nếu cần thì ai cũng có thể gọi phone đến hỏi từng người đã ra tù để tìm hiểu, tuy sẽ chẳng có ai xác nhận điều đó đâu. Lý do dễ hiểu là chuyện đó đã hoàn toàn được bịa đặt bởi một người mà tôi nghĩ là chưa có đủ tư cách để cầm bút.
-Người Việt: Sau khi ông vượt thoái khỏi Việt Nam rồi đến Mỹ định cư, một bài báo Việt ngữ viết rằng, ông quay về Việt Nam mang theo cả chục ngàn đô la để hợp tác xuất bản sách trong nước, nhưng rốt cuộc sách không có, tiền thì mất tăm; xin nghe ý kiến của ông về bài báo này?
– Nhật Tiến : Đây là lý do mà khi trả lời câu hỏi ở trên tôi đã nói rằng khi nhìn những “bến bờ chữ nghĩa” trong tâm khảm của tôi cũng ghi nhiều dấu ấn lắm lúc chẳng hay ho gì . Ở hải ngoại, tự do tuy là quý nhưng nó đã bị lạm dụng đến độ quái gở. Ông Nguyễn Hữu Nghĩa, chủ bút tờ Làng Văn ở Canada đã loan tin rằng tôi quyên góp 18.000 đô la của văn nghệ sĩ ở hải ngoại, đem về nộp cho ông Hoàng Lại Giang của nhà xuất bản Văn Học ở Sài Gòn để xin in một tuyển tập văn chương hải ngoại mà bài vở của tuyển tập này, tôi cũng đem cắt xén, kiểm duyệt bớt để làm vừa lòng chính quyền CS. Rồi cũng vẫn theo Nguyễn Hữu Nghĩa thì tuyển tập đã không ra mắt, mà tiền cũng mất tăm luôn !
Sự thực là :
– Việc thực hiện tuyển tập này do họa sĩ Khánh Trường chủ trương. Ông thu thập bài vở của 35 văn nghệ sĩ ở hải ngoại để sẽ in một tuyển tập văn chương (với điều kiện là chính tác giả tự lựa chọn bài của mình và nhà xuất bản không được sửa một chữ nào khi in). Ấn phí là 2,000 đô la quyên góp được của bạn bè, thân hữu, gửi về VN chờ khi in thì mới xuất ngân. Nhưng về sau, vì đám bảo thủ trong nước cấm cản sao đó, sách không ra được, nên tiền lại đã gửi ra cho họa sĩ Khánh Trường để ông hoàn trả các nơi đã quyên góp. Nhà văn Hoàng Lại Giang, giám đốc nhà xuất bản Văn Học ở phía Nam trong thực tế chưa cầm một xu teng nào, trái hẳn với câu chuyện dựng đứng của Nguyễn Hữu Nghĩa.
-Người Việt: Ông có nghĩ văn chương là một cái “nghiệp” hay không
– Nhật Tiến: Dĩ nhiên rồi. Sau nhiều hệ lụy với văn chương, chữ nghĩa, tôi thán phục thi hào Nguyễn Du khi ông viết :
Đã mang lấy nghiệp vào thân
Cũng đừng trách lẫn trời gần trời xa….
-Người Việt: Ông có tâm sự nào muốn nói thêm với độc giả Người Việt?
– Nhật Tiến : Trong số bạn đọc nhật báo Người Việt, tôi đoán là cũng có một số vị từng là độc giả của tôi. Tôi chỉ xin gửi gắm vài lời rằng, trong 60 năm cầm bút, tôi chưa bao giờ thấy hối tiếc về những gì mình đã viết ra và tôi sẽ vẫn tiếp tục không làm phụ lòng những độc giả đã yêu mến, đã theo dõi hay đã âm thầm cảm thông với tôi trong nhiều vấn đề liên quan tới đất nước.
Dinh Quang Anh-Thai
Nặc danh Mar 7, 2012 07:11 PM:
Khi nhắc đến các tác phẩm của Nhật Tiến, tôi rất xúc động. Tôi đã đọc kỹ cuốn Những người áo trắng, Chim hót trong lồng, Thềm hoang. Cảm động, ứa nước mắt, nhất là cuốn Chim hót trong lồng!
Đoàn nam SinhMar 7, 2012 11:52 PM
Tôi đọc không nhiều, nhưng rất thích giọng văn rất riêng của bác Nhật Tiến, nhất là Thềm hoang. Chắc cũng tại tài danh của bác nên những người thua kém bày chuyện cho thỏa lòng ganh tị thôi, chẳng đáng quan tâm làm gì.
Nhà Văn Nhật Tiến 